Hoe jongeren nieuws gebruiken. En waarom we ons dat moeten aantrekken

Elke journalistieke innovatie moet zich iets aantrekken van het nieuwsgebruik van jongeren. Om te weten hoe je die jongeren kan bereiken, maar ook omdat hun nieuwsgebruik een blik biedt in de glazen bol van het algemene nieuwsgebruik.

Want… die jongeren groeien op, worden ouder en zullen hun nieuwsroutines niet zo erg veel veranderen. Bovendien fungeert deze groep als zogenaamde ‘early adopters’ van sociale media die ook ouderen nadien gebruiken.

De nieuwsbarometer

Ondertussen weet zowat iedereen dat sociale media de belangrijkste nieuwsbron zijn voor jongeren. Maar in welke mate? Hoe evolueert dit? En wat zijn de gevolgen van die evolutie?

Dat heeft de Nieuwsbarometer, een onderzoek aan Arteveldehogeschool Gent, uitgezocht. Voor het tweede jaar op rij liet dat onderzoek haar loep rusten op het nieuwsgebruik en de nieuwswijsheid van Vlaamse jongeren (12-26 jaar).

De survey is deels geïnspireerd op het Reuters Digital News Report, een jaarlijks onderzoek naar het nieuwsgebruik van volwassenen (18+) in een 50-tal landen, waaronder België. Veel van de resultaten van de Nieuwsbarometer liggen in het verlengde van dit Britse onderzoek, maar zijn door de focus op jongeren nog meer uitgesproken.

De belangrijkste bevinding? De nieuwsapp ligt in de lappenmand. Wereldwijd raadpleegt ruim de helft (52%) van de volwassenen het nieuws rechtstreeks via een nieuwsapp – of site (een percentage dat opmerkelijk stabiel blijft doorheen de tijd). Zowel bij de jongeren in het internationale Digital News Report (18-24) als in de Vlaamse Nieuwsbarometer (12-26) doet zich een duizelingwekkende daling voor. Vorig jaar opende nog de helft (50%) van de Vlaamse jongeren een nieuwsapp of surfte ze nog rechtstreeks naar een nieuwssite. Vandaag doet met moeite één op drie (31%) dat nog. Daarentegen raadpleegt één op de zeven (68%) jongeren nieuws via sociale media. Jongeren krijgen dus steeds minder nieuws binnen via nieuwsmedia zelf, en steeds meer via de omweg van sociale media.

Dat betekent dat jongeren in mindere mate actief nieuws raadplegen, maar het eerder passief zien passeren. Als we specifieker kijken naar wélke sociale media Vlaamse jongeren vooral gebruiken voor nieuws (of beter, waar ze nieuws tegenkomen), dan zien we dat Instagram (52%), Tiktok (35%) en Facebook (33%) de medailles onder elkaar verdelen. Het is veelzeggend dat Tiktok in vergelijking met vorig jaar maar liefst 14 procentpunt inloopt op Instagram en 16 op Facebook. Bij de allerjongsten (12-15) steekt het Instagram al naar de kroon als populairste nieuwsbron.

Hoewel de traditionele nieuwsmerken natuurlijk actief zijn op die sociale media, werden zij in vergelijking met vorig jaar allemaal minder gebruikt door Vlaamse jongeren. Allicht is het geen toeval dat het enige nieuwsmedium dat de schade enigszins weet te beperken (HLN.be) het meest enthousiast op de kar van TikTok is gesprongen.

Nieuwsmedia moeten niet wanhopen: traditionele nieuwsmerken hebben nog steeds een bepaald bereik onder jongeren. Via verschillende platformen consumeren jongeren wekelijks nieuws via gemiddeld 5 à 6 nieuwsbronnen. Op basis van de meest populaire zou je kunnen stellen dat dé archetypische Vlaamse jongere nieuws volgt via de sociale mediakanalen Instagram en Tiktok (respectievelijk 52% en 35%) en – al dan niet via sociale media – via de online nieuwskanalen HLN en VRT NWS (beide 53%), en via de televisiezenders VTM (38%) en Eén (25%).

Het verder oprukken van sociale media als belangrijkste nieuwsbron heeft gevolgen. Jongeren bouwen geen band meer op met een nieuwsmerk, bekijken nieuws meer gefragmenteerd en minder aandachtig, en doen dat te midden van allerlei andere vormen van informatie die niet altijd even betrouwbaar zijn.

Uit de Nieuwsbarometer blijkt bovendien dat jongeren het moeilijk hebben om het onderscheid te maken tussen echt nieuws en nepnieuws. Ook hiertoe moeten journalistieke innovaties zich verhouden. En nieuwsmedia moeten bekijken hoe deze bijdragen aan de geloofwaardigheid van journalistieke verhalen op sociale media.

Zelf in de cijfers van de Nieuwsbarometer duiken? Zie www.arteveldehogeschool/nieuwsbarometer.